Chấn thương tâm lý sau khi bị phản bội

   “Điều buồn nhất của sự phản bội đó là nó không bao giờ đến từ kẻ thù của bạn mà đến từ người bạn tin tưởng nhất”. Sự phản bội lúc nào cũng gây ra cho chúng ta sự đau khổ về mặt cảm xúc, thậm chí gặp phải chấn thương tâm lý sau khi bị phản bội (betrayal trauma). Trong bài viết này, chúng ta cùng tìm hiểu các dấu hiệu cảnh báo chấn thương tâm lý sau khi bị phản bội và cách vượt qua.

Chấn thương tâm lý sau khi bị phản bội

Chấn thương tâm lý do bị phản bội là gì?

  Chấn thương tâm lý do bị phản bội (betrayal trauma) là một loại chấn thương xảy ra khi niềm tin hoặc hạnh phúc của một người bị xâm phạm bởi những người có ý nghĩa quan trọng với cuộc sống của họ. Loại chấn thương này không chỉ gây đau khổ về mặt tinh thần mà còn làm ảnh hưởng đến lòng tự trọng, niềm tin và các mối quan hệ của người bị phản bội sau này.

  Có 4 loại chấn thương do phản bội thường gặp, đó là:

• Do cha mẹ hoặc người chăm sóc: Xảy ra khi một người bị lạm dụng thể chất, tình dục hoặc tình cảm bởi cha mẹ hoặc người chăm sóc.
• Do người yêu hoặc vợ/ chồng: Như ngoại tình hoặc nói dối/ hay cố tình che giấu một điều gì đó rất quan trọng trong mối quan hệ.
• Do tổ chức: Xảy ra khi những gì mà một tổ chức nào đó (như cơ sở giáo dục, hệ thống chăm sóc sức khỏe) đối xử với bạn trái ngược với những gì mà họ nêu trong phương châm hoặc mục tiêu. Ví dụ: Một cơ sở giáo dục nào đó nói rằng sẽ đối xử công bằng với tất cả các học sinh nhưng trên thực tế lại phân biệt đối xử giữa học sinh giàu - nghèo.
• Do mối quan hệ xã hội: Khi một người bạn hoặc đồng nghiệp phản bội lòng tin của bạn.

Ngoài ra, mặc dù chấn thương do bị phản bội có triệu chứng và dấu hiệu giống với các loại chấn thương khác, nhưng nó có sự khác biệt ở 2 điểm quan trọng sau:

• Thủ phạm có mối quan hệ chặt chẽ với nạn nhân: Để gây ra chấn thương thì người phản bội phải rất quan trọng với người bị phản bội, được nạn nhân đặt nhiều niềm tin, ví dụ như cha mẹ - con cái, vợ - chồng.
• Có nguy cơ tái phát cao: Do mối liên hệ giữa thủ phạm và nạn nhân rất chặt chẽ nên việc cắt đứt mối quan hệ thường sẽ khó khăn, điều này làm tăng nguy cơ tái phát.

Các giai đoạn chấn thương tâm lý do bị phản bội

Mặc dù triệu chứng của mỗi người sau khi bị phản bội là khác nhau nhưng nó thường bao gồm các giai đoạn sau:

• Giai đoạn 1: Sốc và hoài nghi: Xảy ra lúc lần đầu tiên một người biết rằng họ bị phản bội và không thể tin rằng nó đã xảy ra, họ gạt bỏ thực tế và cho rằng đây chỉ là sự hiểu lầm hoặc là giấc mơ thôi.
• Giai đoạn 2: Rối loạn cảm xúc: Trong giai đoạn này, họ có nhiều cảm xúc hỗn loạn như buồn bã, sợ hãi, bối rối và đau lòng. Lúc này, họ cũng bắt đầu phân tích lại các sự kiện trong quá khứ để tìm kiếm những dấu hiệu của sự phản bội mà họ đã bỏ qua.
• Giai đoạn 3: Giận dữ và thương lượng: Trong giai đoạn này, họ thường cảm thấy tức giận hoặc oán giận dữ dội, nhắm vào cả kẻ phản bội và chính bản thân mình. Họ cũng thường xuyên nghĩ rằng: “Giá như mình thế này, thế kia thì chuyện đó đã không xảy ra”.
• Giai đoạn 4: Trầm cảm: Đây là giai đoạn thử thách nhất, được đánh dấu bằng nỗi buồn sâu sắc, sự cô lập và tuyệt vọng, họ cũng có xu hướng tự cô lập bản thân và mất hứng thú với những điều từng yêu thích. Việc mắc kẹt trong giai đoạn này một thời gian dài có thể dẫn đến những hành vi nguy hiểm như tự hại hoặc tự tử.
• Giai đoạn 5: Chấp nhận và phục hồi: Đây là giai đoạn xảy ra khi người đó chấp nhận những gì đã xảy ra và sẵn sàng tiến về phía trước.

Chấn thương tâm lý sau khi phản bội có thể dẫn tới những hậu quả gì?

Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần

   Chấn thương sau khi bị người thân yêu nhất phản bội sẽ khiến một người bị chìm đắm trong các cảm xúc tiêu cực, họ có thể hồi tưởng lại nỗi đau ấy nhiều lần trong suy nghĩ hay trong giấc mơ, đau khổ khi nhìn thấy người đã phản bội mình hoặc những gì gợi nhớ về người kia, họ cũng có thể thu mình lại, tự cô lập bản thân…

   Những điều này nếu không được khắc phục sớm rất dễ dẫn đến những vấn đề tâm lý nghiêm trọng như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD),... thậm chí dẫn đến các hành vi nguy hiểm như lạm dụng chất gây nghiện, tự hại, hay tự tử.

Chấn thương sau khi bị phản bội dễ gây ra các vấn đề tâm lý.

Nghi ngờ giá trị bản thân

   Bị phản bội có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến lòng tự trọng của nạn nhân, điều này có thể khiến họ ấp ủ những suy nghĩ như “Có phải do lỗi của mình?”, “Có phải do bản thân mình không đủ giỏi giang, không đủ tốt?”, “Có phải do mình không xứng đáng với người kia?”,...

Lòng tự trọng thấp khiến một người thiếu tự tin, luôn lo lắng và nghi ngờ bản thân mình và suy nghĩ những điều tiêu cực về mình. Đây cũng là một yếu tố dẫn đến các vấn đề tâm lý và ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng cuộc sống của họ.

Ảnh hưởng đến các mối quan hệ

   Sau khi bị phản bội, một người rất dễ đánh mất niềm tin vào các mối quan hệ, họ giữ thói quen nhìn nhận mọi thứ một cách tiêu cực, đa nghi. Sự hoài nghi này ngăn cản họ bước vào mối quan hệ mới dù vẫn mong muốn được yêu thương. Kể cả khi đang bước vào mối quan hệ mới, việc luôn nghi ngờ và cố gắng kiểm soát cũng khiến mối quan hệ của họ không được vững chắc.

Làm sao để vượt qua sang chấn thương tâm lý sau khi bị phản bội?

Việc vượt qua chấn thương sau khi bị phản bội thực sự không hề dễ dàng, một số lời khuyên sau có thể sẽ hữu ích cho bạn:

Trung thực với cảm xúc của bản thân

   Rất nhiều người có thói quen trốn tránh hay che giấu những cảm xúc đau đớn trong lòng. Tuy nhiên, nỗi đau bị che giấu sẽ không biến mất, chúng vẫn ở đấy và gây ảnh hưởng đến cảm xúc và cuộc sống của bạn, việc đè nén sự tổn thương chỉ khiến bạn khó vượt qua chúng hơn mà thôi.

   Thay vì đó, bạn hãy trung thực với bản thân mình, mạnh mẽ thừa nhận rằng bạn đã bị phản bội và tổn thương thế nào, xem xét tác động của nó đối với mối quan hệ và cuộc sống của bạn. Việc này sẽ giúp bạn nhìn nhận mọi thứ một cách rõ ràng hơn và càng có thêm quyết tâm để vượt qua.

Tránh xa những mối quan hệ độc hại - Thiết lập những ranh giới lành mạnh

   Cách tốt nhất để bảo vệ bản thân bạn chính là tránh xa những mối quan hệ độc hại. Nếu người đó có mối quan hệ rất chặt chẽ với bạn và không thể cắt đứt được (như cha mẹ - con cái) thì bạn hãy thiết lập những ranh giới lành mạnh cho chính bản thân mình. Ranh giới trong các mối quan hệ có thể được hiểu là những giới hạn nhất định giữa bạn với những người khác. Bạn hãy cùng họ ngồi xuống, nói chuyện một cách rõ ràng và thẳng thắn về những giới hạn cần phải tuân thủ và tôn trọng.

Chăm sóc bản thân

   Đừng để những người không đáng làm ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn. Bạn hãy tự chăm sóc với bản thân để khôi phục lòng tự trọng, sự tự tin và tính kiên cường. Bạn nên:

• Nấu những bữa ăn lành mạnh, cân đối, đủ chất.
• Ngủ đủ giấc mỗi ngày.
• Tập thể dục thường xuyên.
• Làm những điều mà bản thân mình yêu thích.
• Áp dụng các cơ chế ứng phó lành mạnh để giảm căng thẳng.
• Tránh xa các chất gây nghiện như rượu, bia, thuốc lá.

Gia tăng giá trị bản thân

   Gia tăng giá trị bản thân cũng là một biện pháp để vượt qua nỗi đau bị phản bội. Tuy nhiên, bạn hãy nhớ rằng bạn làm như vậy vì bản thân mình chứ không phải để trả thù người đã phản bội bạn. Bạn hãy:

Nâng cao giá trị của bản thân mình.

• Chăm sóc bản thân mình thật cẩn thận.
• Dành thời gian để làm đẹp, chăm sóc da, tìm kiếm gu thời trang phù hợp cho bản thân.
• Đọc sách để tiếp thu thêm kiến thức và không ngừng chăm chỉ làm việc.

   Việc bận rộn để tạo dựng giá trị của bản thân vừa giúp bạn không còn thời gian nghĩ đến nỗi buồn  và hơn hết, bạn sẽ không bao giờ cảm thấy tiếc nuối thời gian và công sức cho chính mình.

Tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần vượt qua nỗi đau bị phản bội

   Nếu bạn không thể tự mình xoa dịu những tổn thương thì hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ người khác. Bạn hãy chia sẻ cảm xúc của bản thân mình với một ai đó mà bạn tin tưởng. Có thể người đó không thể cho bạn những cách giải quyết rõ ràng nhưng chỉ cần ngồi lắng nghe, trao cho bạn những cái ôm ấm áp thì bạn cũng sẽ thấy dễ chịu hơn rất nhiều.

    Trong trường hợp bạn cảm thấy mất niềm tin vào các mối quan hệ đến mức không thể chia sẻ, tin tưởng bất kỳ ai thì bạn hãy tìm đến sự giúp đỡ chuyên nghiệp của các chuyên gia tâm lý, họ sẽ đưa cho bạn những lời khuyên hữu ích nhất.

   Bị một người mà mình yêu thương và tin tưởng phản bội là một điều rất đau khổ. Tuy nhiên, việc chìm đắm hay che giấu nỗi đau này sẽ chỉ khiến bạn càng khó vượt qua chấn thương. Hy vọng các lời khuyên trong bài viết này sẽ giúp bạn vượt qua được chấn thương tâm lý sau khi bị phản bội. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết!