Hội chứng sợ thang máy: Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục

   Khi bước vào không gian kín như tháng máy, chúng ta thường cảm thấy khó chịu, bí bách. Đây là cảm xúc bình thường của con người, sẽ nhanh chóng qua đi. Tuy nhiên, với người mắc hội chứng sợ thang máy, họ lo lắng, sợ hãi một cách quá mức khi sử dụng thang máy. Nhiều trường hợp chỉ cần nhìn thấy thôi cũng đã hoảng loạn, bủn rủn tay chân.

Hội chứng sợ thang máy là gì?

Hội chứng sợ thang máy là gì?

   Hội chứng sợ thang máy (Elevatophobia) là một dạng rối loạn lo âu ám ảnh sợ đặc hiệu, đặc trưng bởi tình trạng lo lắng, căng thẳng phi lý liên quan đến thang máy. Họ ám ảnh, tự suy diễn ra các mối nguy hiểm nếu sử dụng thang máy.

   Theo đó, họ luôn cảm thấy sợ hãi, né tránh việc sử dụng thiết bị này. Thậm chí, một số trường hợp còn cố gắng để không nhìn thấy thang máy.

Nguyên nhân gây hội chứng sợ thang máy

   Những yếu tố được cho là góp phần hình thành hội chứng sợ thang máy bao gồm:

• Khả năng giữ thăng bằng kém: Những người không có khả năng giữ thăng bằng tốt sẽ dễ gặp phải tình trạng chóng mặt, choáng váng khi di chuyển trong không gian kín. Theo đó, não bộ phát ra tín hiệu nguy hiểm, kích hoạt phản ứng sợ hãi, dần hình thành nỗi sợ thang máy.
• Các trải nghiệm tiêu cực liên quan đến thang máy trong quá khứ: Ám ảnh tiêu cực trong quá khứ liên quan đến thang máy như:

• Bị kẹt, tai nạn nghiêm trọng trong thang máy
• Chứng kiến người thân gặp nạn hoặc mất người thân vì sự cố thang máy.

   Chúng hình thành nỗi sợ hãi, dần phát triển thành hội chứng sợ thang máy.

• Do di truyền: Nếu gia đình có người thân mắc hội chứng sợ thang máy, nguy cơ cao bạn cũng gặp tình trạng này.
• Ảnh hưởng từ những thông tin tiêu cực: Các thông tin tiêu cực về thang máy trên các trang báo mạng cũng tác động đến tâm lý và nhận thức của con người. Vì vậy, nếu một người thường xuyên tiếp xúc với các thông tin đó, họ dần hình thành nỗi sợ, nhận thức sai lệch về thiết bị này.
• Ảnh hưởng từ các hội chứng ám ảnh sợ hãi khác: Hội chứng sợ thang máy thường xuất hiện đồng thời, hoặc có khả năng là hệ quả của hội chứng sợ không gian hẹp, hội chứng sợ độ cao, hội chứng sợ bóng tối,…

Các triệu chứng của hội chứng sợ thang máy là gì?

Các triệu chứng của hội chứng sợ thang máy

   Triệu chứng của hội chứng sợ thang máy thường rất dễ nhận biết, bao gồm:

• Thường trực cảm giác lo lắng, sợ hãi, hoảng loạn tột độ khi phải đối diện với thang máy, thậm chí là nhìn thấy hình ảnh hoặc nghe ai đó nhắc đến thiết bị này.
• Từ chối, tránh né việc sử dụng thang máy, hiếm khi xuất hiện ở nơi có thang máy như chung cư, trung tâm thương mại, các tòa nhà cao tầng…
• Khó kiểm soát cảm xúc, dễ thấy buồn chán, mệt mỏi.
• Rối loạn giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, thay đổi thói quen ăn uống, đau đầu, chóng mặt, giảm tập trung, trí nhớ kém.
• Xu hướng lạm dụng chất kích thích để giải tỏa những căng thẳng, lo lắng.
• Nếu phải đối diện với thang máy, dấu hiệu về thể chất sẽ xuất hiện gồm có:

1. Khó thở, thở gấp, thở nông
2. Vã mồ hôi, tim đập nhanh, huyết áp giảm
3. Căng cơ, tức ngực
4. Chân tay bủn rủn
5. Ấp úng, khó nói, nói không thành lời
6. Buồn nôn, nôn mửa
7. Mất kiểm soát, mất phương hướng
8. La hét, khóc lóc, kích động, cào cấu cơ thể, bỏ chạy
9. Chóng mặt, choáng váng, ngất xỉu

   Những triệu chứng của hội chứng sợ thang máy thường diễn ra trong thời gian dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Hội chứng sợ thang máy gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Hệ lụy của hội chứng sợ thang máy

   Với sự phát triển của xã hội hiện đại, thang máy được xem là thiết bị, phương tiện di chuyển mang đến nhiều lợi ích cho cuộc sống của con người. Nó giúp ta dễ dàng đi lại giữa các tầng lầu, vận chuyển đồ đạc mà không cần sử dụng quá nhiều sức lực.

   Bởi vậy, nếu mắc hội chứng sợ thang máy, người bệnh buộc phải đi thang bộ hoặc thang cuốn. Việc này khiến họ mất nhiều thời gian và công sức khi di chuyển giữa các tầng lầu cao. Hầu hết, họ không thể sống và làm việc ở tòa nhà cao tầng. Thậm chí, họ từ chối việc gặp gỡ, duy trì các mối quan hệ tại địa điểm cần sử dụng thang máy.

   Tình trạng này không chỉ cản trở công việc, sinh hoạt mà còn làm họ mất dần các mối quan hệ xã hội, dễ bị cô lập, tách biệt với cộng đồng. 

   Hơn nữa, sự lo lắng, căng thẳng quá mức còn làm tăng nguy cơ khởi phát các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như trầm cảm, rối loạn lo âu.

Cách khắc phục hội chứng sợ thang máy

   Để khắc phục hội chứng sợ thang máy, các biện pháp thường dùng bao gồm:

Trị liệu tâm lý

   Đây là phương pháp chính trong phác đồ điều trị hội chứng sợ thang máy. Bệnh nhân sẽ được gặp gỡ và trao đổi cùng với chuyên gia để chia sẻ về chính nỗi sợ hãi của bản thân.

Trị liệu tâm lý là phương pháp chính trong phác đồ điều trị hội chứng sợ thang máy

   Thông qua các buổi trị liệu trực tiếp, chuyên gia tâm lý cũng đánh giá được mức độ nghiêm trọng của bệnh, đồng thời tìm kiếm nguyên nhân, yếu tố tác động gây nên nỗi sợ hãi phi lý của từng người. Qua đó, chuyên gia sẽ tháo gỡ và điều chỉnh suy nghĩ, cảm xúc, nhận thức và hành vi của bệnh nhân, giúp họ vượt qua nỗi sợ hãi.

   Một số liệu pháp được áp dụng cho người hội chứng sợ thang máy là:

• Liệu pháp tiếp xúc: Bệnh nhân sẽ được tiếp xúc với yếu tố gây sợ hãi trong môi trường an toàn với từng mức độ khác nhau. Lúc này, nhiệm vụ của chuyên gia tâm lý là hỗ trợ người bệnh cân bằng lại cảm xúc, áp dụng các kỹ năng thư giãn để đối phó và vượt qua chính nỗi sợ của bản thân.
• Liệu pháp nhận thức hành vi CBT: Mục đích chính của liệu pháp này đó chính là giúp người bệnh nhìn nhận được sự sai lệch trong nỗi sợ, dần điều chỉnh lại theo chiều hướng tích cực, đúng đắn hơn.
• Liệu pháp thôi miên: Nhờ vào liệu pháp này, người bệnh sẽ dần cởi mở và đi sâu vào tiềm thức của bản thân, tiếp nhận tốt các suy nghĩ phù hợp có liên quan đến thang máy và dần loại bỏ được nỗi sợ của mình. Ngoài ra, chuyên gia còn trang bị thêm cho bệnh nhân một vài kỹ năng thư giãn để họ có thể chống chọi tốt với những phản ứng tiêu cực khi đối diện với thang máy.

Sử dụng thuốc tây y

   Nếu người bệnh có triệu chứng thể chất rầm rộ, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định một số loại thuốc tây y. Tuy nhiên, các thuốc an thần, chống trầm cảm thường gây nhiều tác dụng phụ hại đến sức khỏe. Vì vậy, bạn chỉ nên sử dụng khi có hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý ngừng thuốc đột ngột.

   Đến đây, hy vọng các bạn đã hiểu rõ hơn về hội chứng sợ thang máy. Tuy nó không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống thường ngày. Vì vậy, bạn nên khắc phục hội chứng này càng sớm càng tốt.