Thiên nhiên đô thị – Liều thuốc tinh thần bị lãng quên

   Không phải ngẫu nhiên mà chỉ một đoạn tản bộ dưới tán cây hay vài phút dừng chân nơi có nắng và gió lại khiến tâm trí ta dịu lại. Trong thành phố chật chội, thiên nhiên có thể là chiếc van xả áp lực vô hình – và khoa học cũng đang chứng minh điều đó. Một nghiên cứu mới đây sẽ cho thấy lý do vì sao thiên nhiên đô thị có thể chữa lành, và chúng ta có thể tận dụng nó như thế nào để hồi phục chính mình.

Nghiên cứu mới: Thiên nhiên đô thị giúp chữa lành tinh thần

   Vào tháng 7/2025, tạp chí Nature Cities đã công bố một nghiên cứu quy mô lớn, tổng hợp dữ liệu từ 78 thử nghiệm thực địa với hơn 19.000 người tham gia.

   Nghiên cứu này được tiến hành với mục tiêu đánh giá tác động của việc tiếp xúc với thiên nhiên đô thị lên sức khỏe tinh thần, thông qua 12 chỉ số cụ thể như: mức độ lo âu, trầm cảm, cảm xúc tích cực – tiêu cực, khả năng phục hồi tâm lý, mức độ căng thẳng, rối loạn giấc ngủ, cảm giác kết nối với thiên nhiên, sự tỉnh táo và sự hiện diện trong hiện tại (mindfulness).

   Kết quả rất rõ ràng: chỉ cần 10–15 phút mỗi ngày ở gần thiên nhiên, con người đã cảm thấy thư giãn hơn, giảm lo âu, giảm trầm cảm và tăng cảm xúc tích cực. Trong số các loại không gian xanh, rừng đô thị mang lại hiệu quả cao nhất, kế đến là công viên và sau đó là các không gian cây xanh nhân tạo như vườn nhỏ hay cây ven đường.

   Hiệu quả rõ ràng hơn ở nhóm người trẻ dưới 25 tuổi, nhưng những người ở độ tuổi khác cũng đều ghi nhận cải thiện tích cực về mặt cảm xúc và tâm lý.

   Hiệu quả này đến từ nhiều cơ chế tự nhiên trong cơ thể. Khi ở gần cây xanh và ánh sáng tự nhiên, cơ thể tiết ra serotonin và dopamine giúp tâm trạng tốt hơn. Não bộ cũng được nghỉ ngơi vì không phải xử lý quá nhiều thông tin căng thẳng như khi nhìn màn hình hay giao thông. Nhịp tim và nồng độ cortisol giảm xuống, giúp thần kinh dịu lại. Bên cạnh đó, cảm giác được kết nối với thế giới sống quanh mình cũng giúp con người bớt cô đơn, bớt lạc lõng.

   Tóm lại, thiên nhiên không chỉ đẹp để ngắm – mà còn có khả năng phục hồi tinh thần một cách tự nhiên và sâu sắc, nhất là với người sống giữa đô thị.

Áp lực đô thị và hệ quả với sức khỏe tinh thần

Môi trường đô thị tạo áp lực vô hình

   Không gian sống chật chội, tiếng ồn liên miên, nhịp sống vội vã và thiếu cây xanh – đó là thực tế thường thấy ở nhiều đô thị hiện đại. Tưởng chừng như vô hại, nhưng chính những yếu tố này lại là nguyên nhân khiến hệ thần kinh của con người rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài. Khi không có thời gian phục hồi thực sự, cơ thể và tâm trí dần trở nên quá tải.

• Tiếng ồn triền miên: còi xe, máy móc, công trình xây dựng khiến thần kinh luôn cảnh giác
• Thiếu cây xanh, không gian mở: dễ gây bức bối, thị giác bị "bức tử" trong bê tông
• Ánh sáng nhân tạo, thiếu sáng tự nhiên: làm rối loạn nhịp sinh học, ảnh hưởng giấc ngủ
• Lịch sinh hoạt căng thẳng, ít thư giãn: khiến cơ thể không có cơ hội phục hồi

Cô đơn – mất kết nối ngay giữa chốn đông người

   Bên cạnh áp lực vật lý từ môi trường sống, người dân thành thị còn đối mặt với áp lực tâm lý đến từ sự cô lập xã hội. Dù sống giữa hàng ngàn người, nhưng không ít người vẫn cảm thấy trống rỗng, lạc lõng. Các mối quan hệ thường chóng vánh, xã giao và thiếu chiều sâu. Ít ai có thời gian dừng lại để lắng nghe người khác, thậm chí cả chính mình.

   Người trẻ sống một mình, người trung niên vùi đầu vào công việc, người già bị bó hẹp trong những căn hộ nhỏ. Không khí sinh hoạt trở nên lạnh lẽo, tương tác giảm dần, và văn hóa "ai lo việc nấy" ngày càng rõ nét. Cô đơn kéo dài chính là một yếu tố làm xói mòn sức khỏe tinh thần – âm thầm mà bền bỉ.

Những rối loạn tinh thần âm thầm lan rộng

   Khi những áp lực môi trường và cảm xúc cộng dồn, cơ thể và tâm trí sẽ phát ra những tín hiệu cảnh báo. Ban đầu chỉ là cảm giác mệt mỏi nhẹ, dễ cáu, mất ngủ – nhưng nếu không lắng nghe kịp thời, các triệu chứng này có thể tiến triển thành các rối loạn rõ rệt hơn:

• Căng thẳng – stress quá mức: Dễ cáu gắt, cảm giác bị áp lực đè nặng, suy nghĩ rối loạn, khó kiểm soát tâm trạng trong các tình huống đơn giản.
• Lo âu kéo dài: thường xuyên lo nghĩ, hay căng thẳng vô cớ, dễ giật mình, cảm thấy bồn chồn không yên.
• Trầm cảm: mất dần hứng thú với những việc từng yêu thích, ăn ngủ rối loạn, cảm xúc trống rỗng hoặc buồn dai dẳng, có thể kèm theo cảm giác vô vọng hoặc ý nghĩ tiêu cực.
• Suy nhược thần kinh: mệt mỏi cả thể chất lẫn tinh thần, làm việc một chút là kiệt sức, dễ bị kích thích hoặc mất ngủ kéo dài

   Vấn đề là: nhiều người đã quá quen với những trạng thái này nên không còn xem đó là bất thường. Họ tiếp tục chịu đựng trong im lặng, trong khi tâm trí đang âm thầm kiệt quệ từng ngày.

Người dân đô thị có thể làm gì để tự chữa lành?

   Dù sống trong thành phố chật chội, người dân vẫn có thể chủ động tạo ra những khoảng xanh và khoảng lặng tinh thần cho chính mình. Dưới đây là một số gợi ý thiết thực, dễ thực hiện và phù hợp với nhịp sống đô thị hiện đại:

Đi bộ xanh mỗi ngày

   Thay vì tập trung hoàn toàn vào việc vận động, hãy biến việc đi bộ thành một trải nghiệm kết nối với thiên nhiên. Chỉ cần 15–30 phút mỗi ngày tản bộ dưới hàng cây, trong công viên hoặc tuyến phố có bóng mát, bạn đã giúp não bộ thư giãn, ổn định nhịp tim và điều hòa lại tâm trạng.

Tạo khoảng xanh tại nhà

   Không gian sống dù nhỏ cũng có thể trở nên dễ chịu nếu có cây xanh, ánh sáng tự nhiên và cảm giác thoáng đãng. Bạn có thể:

• Trồng vài chậu cây nhỏ ở bàn làm việc, cửa sổ, ban công.
• Treo tranh phong cảnh thiên nhiên, dùng tinh dầu mùi gỗ, cỏ, hoa.
• Mở cửa đón gió và ánh sáng vào buổi sáng – dù chỉ 10 phút cũng đủ tạo khác biệt.

Kết hợp vận động nhẹ và thiền

   Thay vì luyện tập trong phòng kín, hãy tranh thủ tập yoga, vươn vai, hoặc thiền tĩnh lặng ở công viên hoặc nơi có cây xanh gần nhà. Việc kết hợp chuyển động nhẹ với không khí trong lành và ánh sáng tự nhiên giúp hệ thần kinh được điều hòa một cách tự nhiên.

Thực hành “tắm rừng mini” vào cuối tuần

   Không cần phải vào rừng sâu, bạn chỉ cần dành 1–2 giờ ở công viên lớn, vườn thực vật hoặc khu vực có cây cối rợp bóng. Hãy để điện thoại ở chế độ im lặng, tạm gác công việc, và tập trung cảm nhận môi trường xung quanh bằng mắt, tai, mũi và cả da thịt.

Ghi nhật ký cảm xúc

   Sau mỗi lần tiếp xúc thiên nhiên, bạn có thể ghi lại cảm xúc, mức độ tỉnh táo, khả năng tập trung hoặc giấc ngủ. Việc này không chỉ giúp bạn nhận ra hiệu quả rõ rệt, mà còn khuyến khích duy trì thói quen tiếp xúc thiên nhiên đều đặn.

Kết nối xã hội qua thiên nhiên

   Đừng chỉ đi bộ một mình – bạn có thể rủ bạn bè, người thân cùng tham gia. Những buổi trò chuyện nhẹ nhàng trong môi trường xanh thường giúp mọi người dễ chia sẻ hơn. Bạn cũng có thể tham gia các lớp yoga ngoài trời, nhóm thiền hoặc chạy bộ cộng đồng.

Kết hợp với sản phẩm hỗ trợ từ bên trong

   Thiên nhiên giúp làm dịu thần kinh từ bên ngoài, nhưng nếu bạn đang gặp phải tình trạng mất ngủ kéo dài, suy nhược tinh thần hoặc stress nặng, có thể cần thêm sự hỗ trợ từ bên trong.

   BoniBrain với thành phần từ thảo dược, acid amin, vitamin và dưỡng chất giúp hỗ trợ sản sinh Serotonin và Dopamine, từ đó giúp giảm lo âu, căng thẳng, buồn rầu, cải thiện giấc ngủ do căng thẳng thần kinh, giúp tinh thần sảng khoái.

   Khi kết hợp BoniBrain với lối sống gần gũi thiên nhiên, bạn sẽ tạo được nền tảng vững chắc cho sự phục hồi tinh thần lâu dài.

Sản phẩm BoniBrain của Mỹ.

   Thiên nhiên là liều thuốc tinh thần ai cũng có thể chạm tới – không cần tốn kém, không cần đi xa. Chỉ cần bạn mở lòng và dành ra vài phút mỗi ngày để lắng nghe tiếng lá, cảm nhận ánh nắng, hít thở không khí trong lành. Và nếu cần, hãy nhờ thêm sự hỗ trợ từ BoniBrain – để hành trình hồi phục tinh thần của bạn diễn ra nhẹ nhàng và bền vững hơn.