Rối loạn khí sắc chu kỳ: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị

   Nhiều bệnh nhân khi được chẩn đoán bị rối loạn khí sắc chu kỳ thì cảm thấy rất thắc mắc, không biết đây là bệnh lý gì. Trên thực tế, rối loạn khí sắc chu kỳ là một bệnh lý tâm thần ít được nhắc đến, còn được biết đến với tên gọi “rối loạn lưỡng cực III”, là loại nhẹ nhất trong 3 loạn rối loạn lưỡng cực. Trong bài viết này, mời bạn đọc cùng tìm hiểu về rối loạn khí sắc chu kỳ: Nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị, mời bạn cùng theo dõi!

Rối loạn khí sắc chu kỳ là gì?

Rối loạn khí sắc chu kỳ là gì?

   Rối loạn khí sắc chu kỳ ( tiếng Anh là Cyclothymia  hoặc Cyclothymic Disorder) và một vấn đề sức khỏe tâm thần, trong đó bệnh nhân bị xoay vòng giữa các giai đoạn hưng cảm nhẹ và trầm cảm trong thời gian ít nhất hai năm.

   Bệnh này là một dạng rối loạn lưỡng cực nhẹ, còn được gọi là rối loạn lưỡng cực III (tuy nhiên đây không phải là tên chính thức của bệnh). Rối loạn khí sắc chu kỳ nhẹ hơn rối loạn lưỡng cực I và rối loạn lưỡng cực II ở chỗ triệu chứng của các giai đoạn trầm cảm và hưng cảm không dữ dội như ở hai dạng còn lại. Cụ thể, những biến động về tâm trạng của bệnh nhân không đáp ứng được các tiêu chí về số lượng, mức độ nghiêm trọng hoặc thời gian của một giai đoạn hưng cảm nhẹ hoặc trầm cảm. Tuy nhiên, các triệu chứng này xuất hiện trong hơn nửa thời gian và khoảng thời gian không có triệu chứng không kéo dài quá hai tháng.

   Theo thống kê, rối loạn khí sắc chu kỳ gặp ở 0,4% - 1% dân số, thường bắt đầu ở tuổi thiếu niên hoặc thanh niên, gặp ở cả nam và nữ. Người mắc rối loạn này thường hoạt động bình thường, mặc dù họ thường được đánh giá là tính tình thất thường, lúc thì hơi “ủ rũ” khi thì hưng phấn quá mức. Do đó nên nhiều người không đi khám hoặc điều trị bệnh. Tuy nhiên, theo Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-V), bệnh nhân mắc rối loạn khí sắc chu kỳ có nguy cơ phát triển thành rối loạn lưỡng cực I hoặc II cao.

Các triệu chứng của rối loạn khí sắc chu kỳ

   Các triệu chứng của rối loạn khí sắc chu kỳ cần kéo dài ít nhất hai năm, với chu kỳ ít nhất 2 tháng một lần. Giữa những giai đoạn thì người bệnh thường cảm thấy cảm xúc ổn định.

Triệu chứng hưng cảm nhẹ

   Trong rối loạn khí sắc chu kỳ, các triệu chứng hưng cảm nhẹ ít nghiêm trọng hơn hưng cảm trong rối loạn lưỡng cực I và II. Các triệu chứng hưng cảm nhẹ có thể kéo dài vài ngày đến một tuần.

    Các triệu chứng hưng cảm nhẹ trong rối loạn khí sắc chu kỳ bao gồm:

• Cảm giác hạnh phúc hoặc hạnh phúc quá mức (hưng phấn).
• Cực kỳ lạc quan.
• Nói nhiều hơn bình thường và nói nhanh.
• Ý nghĩ hoang tưởng
• Đề cao bản thân quá mức.
• Tăng các hành vi liều lĩnh.
• Không có khả năng tập trung.
• Có xu hướng dễ bị phân tâm
• Tâm trạng kích động
• Ngủ ít hơn bình thường.

Triệu chứng trầm cảm

   Tương tự, mức độ của triệu chứng trầm cảm trong rối loạn khí sắc chu kỳ cũng ít nghiêm trọng hơn các triệu chứng trầm cảm thông thường.

    Các triệu chứng trầm cảm trong rối loạn khí sắc chu kỳ bao gồm:

• Cảm thấy vô vọng, buồn bã hoặc trống rỗng.
• Muốn khóc.
• Cáu gắt.
• Mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích.
• Cảm thấy vô dụng.
• Cảm thấy tuyệt vọng.
• Khó tập trung.
• Rối loạn giấc ngủ.
• Thay đổi khẩu vị.
• Ý nghĩ tự tử.

Trong giai đoạn trầm cảm, bệnh nhân thường cảm thấy buồn bã, trống rỗng, khó tập trung.

Chẩn đoán rối loạn khí sắc chu kỳ như thế nào?

   Rối loạn khí sắc chu kỳ được chẩn đoán khi có những yếu tố này:

• Khoảng thời gian tâm trạng ổn định kéo dài chưa đầy 2 tháng.
• Đã trải qua cả hai giai đoạn hưng cảm nhẹ và trầm cảm trong ít nhất hai năm (một năm ở trẻ em và thanh thiếu niên) và các giai đoạn rối loạn cảm xúc này chiếm ít nhất 50% thời gian.
• Các triệu chứng của bệnh nhân không đáp ứng các tiêu chuẩn chẩn đoán cho các rối loạn tâm thần khác, chẳng hạn như trầm cảm, rối loạn lưỡng cực I hoặc rối loạn lưỡng cực II.
• Các triệu chứng này đang tác động tiêu cực đến cuộc sống và hoạt động hàng ngày của bạn.
• Các triệu chứng bệnh không phải là kết quả của việc sử dụng chất gây nghiện, các bệnh lý thực thể.

Điều trị rối loạn khí sắc chu kỳ

Tâm lý trị liệu

   Tâm lý trị liệu rất quan trọng với bệnh nhân mắc rối loạn khí sắc chu kỳ. Một số liệu pháp tâm lý thường được sử dụng là:

• Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT).
• Trị liệu hành vi biện chứng (DBT).
• Liệu pháp Gestalt.
• Trị liệu nhóm.

Thuốc

   Hiện nay, chưa có loại thuốc nào được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt dành riêng cho bệnh rối loạn khí sắc chu kỳ.

    Các loại thuốc thường được sử dụng cho căn bệnh này là thuốc chống trầm cảm, thuốc ổn định tâm trạng, thuốc chống loạn thần không điển hình, thuốc chống động kinh.

Các biện pháp hỗ trợ cải thiện tại nhà

   Bên cạnh các biện pháp điều trị, bệnh nhân nên áp dụng thêm các biện pháp cải thiện tại nhà, như:

• Thường xuyên vận động và tập luyện các bài tập thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe và giúp ổn định tinh thần tốt hơn.
• Cải thiện giấc ngủ: Bạn cần đảm bảo ngủ đủ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày, tập trung giấc ngủ vào ban đêm và nên ngủ trước 23 giờ mỗi ngày.
• Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng vào bữa ăn hàng ngày, chú ý ăn nhiều rau xanh, hoa củ quả tươi và những thực phẩm dinh dưỡng, hạn chế các món ăn chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp,…
• Không sử dụng bia rượu, thuốc lá, các chất kích thích, chất gây nghiện trong quá trình điều trị bệnh.
• Học các bài học hít thở, thư giãn để kiểm soát các trạng thái tâm lý một cách tốt nhất.
• Tìm sự hỗ trợ từ người thân và bạn bè xung quanh.

Bệnh nhân nên tránh xa bia, rượu, thuốc lá.

   Hy vọng bài viết này đã giúp bạn đọc hiểu thêm về căn bệnh rối loạn khí sắc. Đây là căn bệnh gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Vì thế khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh bạn cần nhanh chóng tìm đến gặp chuyên gia để được thăm khám và điều trị kịp thời. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết!